“As responsabilidades políticas as teñen que depurar os cidadáns nas urnas”

Socios de goberno, si, pero cada un que responda do seu, parece querer dar a entender o BNG cando se lle pregunta polo conflicto da suposta axente electoral socialista. Por iso, malia ofrecerlle o seu apoio ao PSdeG no dictame da comisión que se creou para investigar este caso, os nacionalistas galegos marcan distancias cos socialistas e non deixan escapar a oportunidade para recordarlle ao electorado que eles son o único partido que non emprega manobras para sacar ventaxa do voto da emigración. Consideran que é bo que a xustiza se interese e actúe en asuntos como o da suposta axente electoral, que califican como “grave”, non obstante, lle piden que “escarve” más alá deste caso concreto, para que se poña fin as irregularidades que se están a producir no ámbito da emigración; un problema que “xa é vello”, segundo o portavoz do BNG na comisión, Carlos Aymerich.

Pregunta. O alcalde de Muxía, Félix Porto, deberá declarar polo caso da suposta axente electoral. Confiaban no BNG que prosperase a querela do PP?
Resposta. Nós o que temos é moitísimo respecto pola xustiza e entendemos que é bo que se interese e actúe en asuntos que, con independencia da trascendencia penal que poidan ter, son incompatibles, desde o punto de vista político e ético, co sistema democrático. Nós denunciamos este tipo de feitos cando era o PP o que os protagonizaba e agora tamén, cando é o PSOE o que o fai. Eu espero que esta actuación da xustiza poida axudar a resolver un problema que xa é vello.
P. Pensan que a citación de Porto é só o comenzo dun rosario de declaracións por este asunto ou, como dixo o propio implicado, o caso se vai arquivar en breve?
R. O que poida dicir Félix Porto ten un interese relativo porque el fala como imputado e é dende este punto de vista como se poden interpretar as súas palabras. Pero, iso dependerá da xustiza, do que decidan os xuíces e tribunais, e tamén da actitude do Ministerio Fiscal. Nós esperamos que, máis alá deste caso concreto, que, polo que puidemos ver, é grave, sería bo que a xustiza escarvase un pouco máis. Por certo, tal e como se establece no propio dictame da comisión de investigación do caso da axente electoral, queda probado que houbo unha desviación dunha subvención; que María Isabel Blanco traballaba ás órdenes de Félix Porto; que esta estivo en Bos Aires 53 días con contrato de traballo vixente, e non de vacacións, en plena precampaña electoral; e que ambos, Blanco e Porto, coincidiron na época de precampaña e campaña en Bos Aires. Tamén queda probado que a escusa dada pola Secretaría Xeral de Emigración de que se lle concedera o billete a Blanco para ir visitar a unha irmá dependente non é certa, porque esa irmá estaba con ela en Vimianzo no momento de partir cara a Arxentina. É evidente que, por denuncias que a nós nos chegan e por informacións dos medios de comunicacións, este, tristemente, non é un caso illado.
Alén diso, hai cousas preocupantes. Eu creo que deberiamos ser todos moi coidadosos para evitar certas coincidencias entre o que é o ámbito institucional e o partidario. Explícome. Que o delegado da Fundación Galicia Saúde en Bos Aires, Evaristo Oroña, sexa tamén un dos máximos dirixentes do PSOE en Arxentina, quizais non é unha coincidencia feliz; que o novo agregado laboral da Embaixada española en Arxentina, Guillermo Hernández Cerviño, sexa un ex diputado galego do PSOE, quizais non sexa unha coincidencia feliz se temos en conta que o agregado laboral é o que tramita pensións, axudas asistenciais, etc. Creo que deberiamos ser todos moito máis coidadosos con este tipo de cousas, porque son estas decisións as que abonan o terreo para que se produzan fraudes e manipulacións como a que protagoniza Félix Porto.
P. O BNG animou ao PP a levar este caso ós tribunais, pero, se quedou demostrado todo canto están a recoñecer, por qué lle prestaron apoio ao PSdeG para eleborar un dictame no que non se esixen responsabilidades políticas?
R. Hai unha cuestión que no BNG sempre tivemos clara: nós non somos partidarios de xudicializar a vida política e o que entendemos é que a solución a este tipo de cuestións vai vir pola vía lexislativa, é dicir, pola reforma do marco legal vixente –a Lei de Eleccións ao Parlamento de Galicia e a Lei Orgánica do Réximen Electoral Xeral (LOREX)– que non só posibilitan, senón que alentan, a fraude e manipulación do voto exterior. A nosa solución é esa. Agora, se o PP entende que hai indicios delitivos e, por tanto, leva o caso á xustiza, nós non é que o animemos, o que dicimos é que está no seu pleno dereito. A actuación dos particulares e dos poderes públicos debe ser controlar e fiscalizar e nós nos pondremos a disposición da xustiza para colaborar no que considere oportuno.
Creo que a coherencia tamén debería ser valorada nestes casos, porque o BNG leva mantendo a mesma posición e o mesto discurso dende hai moitos anos. Mantiñámolo cando gobernaba o PP e era este partido o que protagonizaba este tipo de fenómenos, e mantémolo agora que goberna o PSOE en Madrid. Cando gobernaba o PP levabamos estes asuntos aos tribunais? Non, porque estabamos convencidos de que a solución non viña por unha actuación da xustiza. Porque, ademais, se a xustiza quixese actuar non faría falta que o BNG denunciase, xa a Fiscalía debería tomar cartas no asunto. Non é que desconfiemos da xustiza, pero a xustiza, pola súa propia natureza, o que vai facer é analizar un caso concreto e non a resolver un asunto de vez. E no BNG pensamos que a solución a estes problemas só vai vir da man da lei, dun cambio legal, e nese terreo é no que nós estamos traballando.
P. Pero, a comisión de investigación creouse para analizar o suposto pagamento de viaxes a unha presunta axente electoral con fondos da Secretaría Xeral de Emigración e a contratación laboral desa persoa con fondos da Consellería de Traballo. Que sentido tiña desviarse do obxecto da comisión para falar dos plazos do reconto do voto exterior, e que sentido tiña incluir no dictame recomendacións nesta dirección?
R. Para nós non se trataba de desviarse do obxecto da comisión. Nós advertimos dende o principio que eramos conscientes de que escándalos destes había, pero o que nos movía non só era analizar un caso concreto excluíndo todo o que hai arredor, senón, e penso que eso é o que corresponde facer a unha cámara lexislativa, coñecer o problema para resolverlo. Podemos esixir responsabilidades políticas? Eu creo que do informe derívanse, e como nós xa dixemos, son o presidente da Xunta, Emilio Pérez Touriño, e o Partido Socialista os que deberían facer efectivas estas responsabilidades. Dito doutro xeito, se o presidente da Xunta optou porque non se tomaran ningunha decisión ao respecto do organigrama de emigración..., pois, problema del, non? Eu tería actuado doutro xeito, e no BNG teríamos actuado doutro xeito.
Despois de todo, a min non deixa de sorprenderme que unha persoa como Marisol Soneira, que está implicada neste asunto, tras a celebración do último Congreso do PSdeG-PSOE siga sendo a secretaria de Emigración dese partido. Parece que moito propósito de enmenda non hai.
Pero isto como se resolve? Confiando na boa fe das persoas para que casos coma estes non se volvan repertir, ou establecendo un marco legal que imposibilite este tipo de actuacións? Eu estou polo segundo. Entón, nós sempre dixemos que era importante investigar este caso, pero como manifestación dun fenómeno que vai máis alá. Claro, o PP dicía: non movamos o pasado, centrémonos neste caso. Ben, pois non. Eu entendo que o PP diga iso, agora tamén quere modificar o sistema de emisión do voto emigrante porque ve que lle perxudica, pero iso non é o que dicía hai catro ou cinco anos. O BNG leva diciendo que hai que modificar o sistema dende sempre, e leva dicindo que o sistema é unha anomalía e unha fraude desde sempre, por tanto, nós sempre fomos coherentes co que mantivemos. En calquera caso, quen cambiou ou intentou desnaturalizar foi o PP. Xa digo, é importante estudiar este caso, agora ben, nas recomendacións nós centrámonos no fundamental que é a modificación da lei.
P. Se consideran que era necesario asumir responsabilidades políticas, por qué non as esixiron? Estanlle a dar unha segunda oportunidade ao PSOE?
R. Non é unha segunda oportunidade. Nós recollemos os feitos, identificamos responsabilidades, pero pensamos que quen as ten que esixir é o Goberno e o partido, o PSdeG. Non ten moito sentido que o Parlamento diga a quen se ten que cesar.
P. Pero os partidos, que exercen una labor de control, si poden pedir responsabilidades. Por qué no o fixo o BNG?
R. Nós xa estamos exercendo unha labor de control. Quen fai esa labor de control se non o BNG? Con respecto a este asunto, quero dicir, que o dictame da comisión podería dicir misa, pero a decisión non a ía tomar a comisión nin o Parlamento. Nós, o que establecemos é que houbo una desviación dunha subvención, e iso ten responsabilidades; houbo unha concesión dun billete por unha causa que logo se demostrou incerta, e ten que haber responsabilidades; aquí houbo unha solicitude dun billete por unha diputada do PSOE, e iso terá responsabilidades, pero non é o Parlamento quen as ten que esixir. Que sucede, que as responsabilidades políticas son iso, pero quen as ten que depurar é a cidadanía, que é a que ten que tomar nota.
P. Pero non son os partidos os que presionan para que se asuman responsabilidades?
R. Nós esperabamos que Touriño as asumise, porque se comprometera publicamente, a vista do dictame, a actuar en consecuencia. Eu lamento que non o fixera.
P. E non consideraron necesario insistir? Se non fosen socios de Goberno do PSOE actuarían do mesmo xeito?
R. Pois, pódoche poñer un exemplo e, ademais, ben próximo. En relación coa Cidade da Cultura, igual que neste caso, identificamos responsabilidades e enriquecimentos, dende o noso punto de vista, irregulares, pero non acudimos á xustiza. Foi a Fiscalía quen actuou. No caso da Cidade da Cultura, a quen salpicaba era ao Partido Popular, agora a quen salpica é ao PSOE. Parece que, ata o de agora, non é o BNG quen ten que explicar ningún tipo de irregularidades. E a nós se nos piden contas das irregularidades que cometen os demáis? É curioso, non? Pero, ben, nos temos unha liña de actuación que creo que é coherente. Nesta legislatura, sendo socios do PSOE no goberno, creo que mantivemos unha mesma liña no caso da Cidade da Cutura e no caso da axente electoral. Creo que nos avala a coherencia e iso tamén hai que telo en conta
P. No caso da Cidade da Cultura, unha vez que a Fiscalía decide actuar, xa se está a dar o paso para investigar coa intención de depurar responsabilidades. Pero que pasaría si non o fixese?
R. Nós non somos amigos de xudicializar a vida política. No caso da Cidade da Cultura actúa a Fiscalía, no caso da axente electoral, é un partido quen actúa, parécenos ben, pero en ningún dos dous casos é o BNG. E non é que non confiemos na xustiza, pero, no caso da Cidade da Cultura, de que nos serviría esixir responsabilidades por un asunto que a cidadanía xa depurou nas urnas? Nós entendemos que a depuración das responsabilidades políticas quen as ten que facer é a cidadanía á hora de votar; eles terán que ver quen se aproveita dunha legislación para manipular o voto exterior, que, por suposto, non é o BNG; quen utiliza recursos públicos para captar votos no exterior, que non é desde logo o BNG; quen aproveita, e quen aproveitou no pasado, a súa presenza no goberno para tecer redes clientelares de captación de votos no exterior, que tampoco é o BNG. E nós tamén o poderiamos facer, porque estamos no Goberno e temos capacidade para elo, pero non o queremos facer porque é incompatibel coa concepción ética que temos do que debe ser a actuación política e do que debe ser o sistema democrático. Sabemos que o PP o fixo no pasado, e sospeitamos que hai quen o está a facer no presente, pero iso é o que ten que xulgar a cidadanía.
P. Comentaba que lle sorprende que despois do Congreso do PSdeG Marisol Soneira continúe como responsable de Emigración do partido. Sorpréndelle tamén que Ricardo Varela ascendese a vicesecretario xeral do PSdeG?
R. Pero, pódese considerar un ascenso o nomeamento de Ricardo Varela como vicesecretario do PSdeG?
P. O PP o considera un ascenso para pagarlle os servicios prestados.
R. En calquera caso, é un ascenso cara a nada, porque a Ricardo Varela creáronlle un posto igual ao de Xosé Blanco en Madrid. Pero o de Blanco ten un sentido, porque el segue controlando o aparato do partido e lle serve como trampolín para acceder ao Goberno; no caso de Ricardo Varela, que xa está no Goberno, é un trampolín cara a non sei onde. En fin, penso que non é un ascenso, máis ben, unha patada cara arriba, pero, claro, Ricardo Varela agora non vai controlar o partido nin vai poder utilizar o posto cara a ningures porque a súas aspiracións máximas penso que están colmadas con estar no Goberno.
P. Pensa que tanto el como Soneira e Manuel Luis Rodríguez declararán no xulgado polo caso da axente electoral.
R. Se hai unha investigación seria e colaboración da Fiscalía, que é a que ten medios para que esa investigación sexa rigurosa, declararán, pero non o sei.
P. O PP considera importante poñer en coñecemento da Unión Europea o uso que se fixo dos seus fondos neste caso. Vostedes que pensan ao respecto?
R. O uso que se fixo dos fondos da Unión Europea, incluso polo PP no pasado, para finalidades casi ilexítimas, pode provocarnos algún problema. Pode que teñamos que devolver axudas ou afrontar algún tipo de responsabilidade financeira. Poñer isto en coñecemento da Unión Europea sabendo que poden ser estas as consecuencias penso que é unha opción arriscada, porque as consecuencias poden ser non só para o PSOE ou para o Goberno, senón para o conxunto de Galiza en termos de reducción de fondos ou para acceder a novos fondos no futuro. Eu penso que o PP debería revisar esa postura. Tamén é certo que a Consellería de Traballo debería ser máis coidadosa no emprego deses fondos para evitar estes problemas. Pero vendo que neste caso xa se produciron, non sei se non será peor o remedio que a enfermidade porque se por esa actuación estamos poñendo en risco o acceso no futuro a novos fondos europeos, pois francamente, non sei, porque aí o perxudicado non sería só Ricardo Varela, poderíamos ser todos.
P. Silencialo non podería ser máis perxudicial?
R. Pero é que nós non o silenciamos. A Unión Europea, se quere enterarse, pode facelo. Hai un dictame que é publico no que se recolle que estamos falando de programas cofinanciados con cartos do Fondo Social Europeo. Por tanto, de acordo coa normativa europea e estatal, de aí pode derivarse unha responsabilidade financeira da comunidade autónoma perante as institucións comunitarias. Recollido iso no dictame, a instancias do BNG, penso que levalo a Europa é sobreactuar e dar facilidades de máis. Nós non o fixemos cando gobernaba o Partido Popular. Porque denunciar diante de Europa o mal uso de fondos..., claro é que iso... o que pode supoñer..., nós denunciámolo aquí, pero levalo a Europa paréceme unha actitude complicada, porque estás provocando un mal para todos. Esas cousas hai que medilas. Ademais, iso non o fai ningún país, non sei por qué temos que facelo nós.
P. Se Félix Porto fose un alcalde do BNG, no partido estarían tranquilos logo de que se lle citase para declarar?
R. Se Félix Porto fose un alcalde do BNG eu creo que non seguiría no BNG. Seguramente xa non chegaría a ser candidato. Nós, a xente que pide precio para comprar votos en Arxentina..., no BNG esas casos non se deron. Ben, eu entendo que hai partidos que están afeitos a traballar así, nós non, nós somos incompatibles con esa forma de traballo, por tanto, eu creo que dificilmente Félix Porto podería ser alcalde do BNG, de ningunha maneira.
P. Se María Isabel Blanco quixese evitar este conflicto e manterse fiel ao PSdeG, pensa que lle sería difícil soster una teoría e defendela?
R. Penso que todo o que rodea este caso é deprimente. Hai todos os elementos para unha novela negra. Aprovéitanse da súa miseria e emprégana como axente electoral. Agora ela canta..., eu non teño por qué non crer o que di, que é por motivos de conciencia. Pero, agora, dalgunha forma está colaborando co Partido Popular. Esta é unha persoa que antes traballaba para un partido, pola razón que sexa, e é captada polo partido rival e, como sucede nos casos de espionaxe, ela vale o que vale a información que ten. Esa información é a que ela lle pasou ao Partido Popular e é a que lle permite ao PP disparar contra o PSOE. Ten un efecto positivo porque deita luz sobre un asunto que antes estaba na escuridade. Que a súa actitude sería éticamente..., non. Antes traballaba para uns e agora traballa para outros, seguramente facendo o mesmo. Isto confirma que o que temos que cambiar é o sistema.